Мова — гэта вялікі народны
скарб.
Яе нельга не паважаць,
як нельга не паважаць родны народ. (І.Мележ)
![](/uploads/posts/2019-05/1557486561_bezymyannyy.jpg)
Хто не шануе родную мову,
той
не шануе сябе самога, ні свой род,
ні сваіх дзядоў-бацькоў,
якія той жа мовай
гаварылі. (В.Ластоўскі)
![](/uploads/posts/2019-05/1557486561_bezymyannyy.jpg)
Хто саромеецца роднай мовы,
варты таго,
каб і яго добрыя людзі саромеліся. (В.Ластоўскі)
![](/uploads/posts/2019-05/1557486561_bezymyannyy.jpg)
Роднае слова — гэта першая
крыніца,
праз якую мы пазнаём жыццё і акаляючы нас свет. (Я.Колас)
![](/uploads/posts/2019-05/1557486561_bezymyannyy.jpg)
Любіце і шануйце, як святыню,
роднае слова,
з якім вас літасцівы Бог на свет пусціў. (Ф.Скарына)
![](/uploads/posts/2019-05/1557486561_bezymyannyy.jpg)
Хто адрокся мовы бацькоў
сваіх,
хто ўдзеў чужую апратку — той адышоў ад народу далёка-далёка.
Ён чужы ў
роднай вёсцы, у сваёй сям’і.
І на яго браты глядзяць як на чужынца. (Цётка)
![](/uploads/posts/2019-05/1557486561_bezymyannyy.jpg)
Кожны народ мае хаця б адзін
геніяльны твор,
і гэты твор – мова. (А.Разанаў)
![](/uploads/posts/2019-05/1557486561_bezymyannyy.jpg)
Хто забыў сваіх продкаў — сябе
губляе,
хто забыў сваю мову — усё згубіў. (У.Караткевіч)
![](/uploads/posts/2019-05/1557486561_bezymyannyy.jpg)
Што ў цябе ёсць, акрамя мовы,
з якой складаюцца твае думкі і словы? (В.Марціновіч)
ЯК ПАЧАЦЬ
РАЗМАЎЛЯЦЬ ПА-БЕЛАРУСКУ?
Простыя
парады:
1. Пазбаўцеся страхаў
Беларусы, якія не наважваюцца перайсці на беларускую, часцей за ўсё маюць 1001
прычыну для гэтага. Вось некаторыя з іх:
А. Я кепска размаўляю па-беларуску, таму лепш не псаваць сваімі памылкамі гэтую
цудоўную мову. – Ніводная нацыя ў свеце не размаўляе на літаратурнай мове!
Нават беларускія пісьменнікі кожны мае "свой варыянт” мовы, з дамешкамі і
рэгіянальнымі асаблівасцямі.
Б. Я з дзяцінства размаўляю па-расейску, мая сям’я расейскамоўная. – Уявіце,
што з такімі перакананнямі вам давялося б пераехаць жыць у Францыю ці Амерыку.
Таксама б працягвалі?..
В. Гэта мёртвая мова, ніхто ў горадзе на ёй не гаворыць. – То маеце шанец стаць
першым! І прыкладам для іншых гараджанаў – калі яны не пачнуць тут жа
размаўляць, то прынамсі задумаюцца.
Д. Гэта мова калхозу і апазіцыі. – Вы адсталі ад трэнду! Сёння беларуская мова
– мова культуры, інтэлігенцыі, а таксама мова для кожнага беларуса на ўсе
выпадкі жыцця! Размаўляць па-беларуску – гэта сучасна, годна і модна!
2. Папаўняйце свой слоўнікавы запас
Пачніце з пасіўных спосабаў: чытайце кнігі, глядзіце агучаныя па-беларуску
фільмы, слухайце беларускамоўную музыку, чытайце беларускамоўныя сайты і
газеты, усталюйце на кампутары праграмы з беларускім інтэрфейсам. На сайтах,
дзе гэта дасяжна, пераключайцеся на беларускую мову. Тое самае – з банкаматамі,
інфакіёскамі і г.д.
3. Пішыце па-беларуску
Калі вам складана пачаць размаўляць – пачніце з пісьмовай мовы. Мэйлы,
эсэмэскі, паведамленні ў інтэрнэце, допісы ў сацсетках. Пры гэтым вы маеце час
абдумаць напісанае, зазірнуць у слоўнік (slounik.org). Вашыя знаёмыя пачнуць
звыкацца да вас-беларускамоўнага, а вы знойдзеце новых беларускамоўных знаёмых.
4. Звяртайцеся па-беларуску да незнаёмцаў
Псіхалагічны бар’ер прасцей за ўсё пераадолець з незнаёмымі людзьмі, якіх вы
бачыце першы і апошні раз: прадавачка ў краме, кіроўца маршруткі, мінак на
вуліцы. Гэта прасцей, чым адразу пачаць размаўляць па-беларуску з бацькамі ці
сябрамі, з якімі ўсё жыццё вы гутарылі па-расейску.
5. Наведвайце беларускія імпрэзы
Чуць жывую мову – вельмі важна, каб хутчэй авалодаць ёй самому. Да таго ж, на
такіх імпрэзах вы можаце здабыць новыя знаёмствы – і пашырыць свой
беларускамоўны асяродак. Яшчэ адзін спосаб – вандроўкі з беларускамоўнымі
экскурсаводамі і краязнаўцамі.
6. Пачніце ўжываць мову ў побыце
Спачатку ў сям’і, потым на працы – у звыклых вам асяродках. Будзьце гатовыя
тлумачыць зноўку і зноўку людзям прычыны такога пераходу. Прасіце падтрымаць
вас у гэтым. Памятайце, што расейскамоўныя беларусы цудоўна вас разумеюць, калі
вы звяртаецеся да іх па-беларуску. Старайцеся размаўляць павольна і прыгожа –
каб суразмоўцам было яшчэ прасцей разумець вас. Гэта яшчэ болей прыхіне людзей
да вас.
7. Пазнаёмцеся з дасведчанымі носьбітамі мовы
Патлумачце ім, што толькі вучыцеся. Папрасіце выпраўляць памылкі ў вашым
маўленні і лексіцы. Уважліва слухайце, як гаворыць дасведчаны чалавек. Прасіце
яго тлумачыць незразумелыя словы.
8. Набярыцеся цярпення
Для таго, каб пачаць не толькі размаўляць, але і думаць, сніць сны
па-беларуску, вам спатрэбіцца час. Але мэта таго вартая, бо разам з моваю вам
адкрыецца ўнікальны беларускі сусвет!
Літаратурныя сайты: асобы пісьменнікаў, паэтычныя зборнікі
Архівы
Беларусі. Архіўныя дакументы пра Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча, Янку Купалу,
Якуба Коласа і інш. – http://www.arhives.gov.by/
Вэб-праект,
прысвечаны Максіму Багдановічу – http://bogdanovich149.narod.ru/
Вэб-праект,
прысвечаны Змітраку Бядулю – http://biadulia.ru/
Вэб-праект,
прысвечаны Цішку Гартнаму – http://tiskagartni.ru/
Электронная
версія музея Івана Шамякіна пад назвай «Майстра» – http://www.shamyakin-goup.iapt.by/
Віртуальны
музей Івана Мележа: старонкі жыцця – http://www.ivan-melez.iapt.by/
Сайт
аб жыцці і творчасці Уладзіміра Караткевіча– http://uladzimir-karatkevich.iapt.by/
Віртуальны
музей Андрэя Макаёнка – http://www.makaenak-goup.iapt.by/